Veel ondernemingen maken gebruik van financiering via lease om beschikking te krijgen over liquide middelen en/of een uitgave aan een investering te spreiden. Lease-financiering komt voor in twee verschillende vormen: operational lease en financial lease. De vormkeuze heeft gevolgen voor de verwerking van de financiering in uw cijfers en daarmee voor de interpretatie van de financiële resultaten en balans. In dit artikel wordt nader ingegaan op de verschillen tussen beide leasevormen en waarop een keuze kan worden gebaseerd.
Verschillen
Operational lease
Het voornaamste verschil tussen beide vormen is gerelateerd aan het eigendom van de activa. Wanneer wordt gekozen voor operational lease, dan heeft de financier het juridisch én economisch van de activa. De onderneming verkrijgt het recht om de activa te gebruiken tegen betaling van de leasetermijnen. Het eigendomsrecht ligt bij de financier. Na afloop van de leaseperiode heeft de onderneming veelal de mogelijkheid om tegen een koopoptie de activa juridisch en economisch over te nemen. Doordat de activa gedurende de leaseperiode geen eigendom is van de onderneming, is er sprake van een zogenaamde off-balance verplichting. De activa en leaseovereenkomst worden niet opgenomen in de balans. Als gevolg hiervan worden de betaalde leasetermijnen verantwoord in de exploitatie van de onderneming onder de directe of operationele kosten (afhankelijk van het bedrijfsmodel).
Financial lease
Bij financial lease is de onderneming economisch eigenaar van de activa. Het juridische eigendom ligt bij de financier. De onderneming zal de activa in haar balans opnemen. Hier tegenover ontstaat een schuld, de langlopende leaseschuld. Deze wordt ook in de balans opgenomen. Gedurende de looptijd van de leaseovereenkomst worden aflossingen en rente betaald aan de financier. Wanneer de volledige leaseschuld is afgelost, is de onderneming volledig eigenaar van de activa. In sommige gevallen tegen een beperkte slottermijn. In tegenstelling tot de operationele lease, worden de betaalde leasetermijnen niet verantwoord als directe of operationele kosten. In plaats daarvan worden de leasetermijnen verwerkt als aflossing op de (lang-)lopende schuld in de balans. In de exploitatie worden de afschrijvingen op het actief en de rentelast op de leaseschuld verantwoord.
Belangrijke kanttekening is het wettelijk kader waarin financiële verslaggeving wordt gedaan. Wanneer conform Dutch GAAP wordt gerapporteerd, wordt de lease verwerkt volgens de daadwerkelijke vorm die de overeenkomst heeft (hierin is wel keuzevrijheid van toepassing om een operational lease als financial lease te verantwoorden, hier wordt nu niet verder op ingegaan). Wanneer de onderneming rapporteert volgens IFRS, worden alle leaseovereenkomsten verwerkt als zijnde een financial leaseovereenkomst.
Implicaties
Omdat beide leasevormen op een andere wijze in de cijfers worden verwerkt, dienen de financiële resultaten en balans op een andere wijze te worden geïnterpreteerd. Hieronder is een voorbeeld uitgewerkt voor beide leasevormen.
Stel, een onderneming is voornemens een actief te financieren via lease. De aanschafwaarde van het actief is € 500k. De onderneming heeft de keuze tussen operational en financial lease.
De voorwaarden zijn als volgt:
- Financieringsbedrag: € 500k
- Looptijd: 5 jaar
- Leasetermijn: € 100k per jaar
- Slottermijn in beide gevallen € 0,-
Operational lease
Doordat de onderneming het eigendom economisch én juridisch overdraagt aan de financier, wordt deze niet in de balans opgenomen. De activa in eigendom blijft dus gelijk. De financier betaalt vervolgens € 500k aan de leverancier van het actief, waardoor voor de onderneming geen balansmutaties plaatsvinden.
Op de balans zien we dat de vermogensstructuur van de onderneming niet wijzigt. Kortweg zijn er geen significante wijzigingen in de financiële balans van de onderneming. Belangrijk is wel dat de onderneming in de jaarrekening toe dient te lichten welke langlopende financiële verplichtingen aanwezig zijn uit hoofde van de operationele leaseovereenkomst. Dit wordt opgenomen in de toelichting op de jaarrekening.
.

In de nieuwe situatie betaalt de onderneming jaarlijks € 100k aan leasetermijnen aan de financier. Vanwege de operationele vorm van de lease, worden deze betalingen verwerkt als operationele leasekosten in de winst- en verliesrekening.
De kostenstructuur wordt jaarlijks met € 100k verhoogd als gevolg van de financiering. De EBITDA neemt af met € 100k, zie hiernaast de opstelling.
Het gevolg van operational lease is dus zichtbaar in het operationele rendement van de onderneming. Het management van de onderneming kan op deze wijze gemakkelijk de effecten van de lease volgen, zonder dat zij verdergaande analyses hoeft uit te voeren.

Financial lease
In deze situatie wordt alleen het juridische eigendom overgedragen naar de financier. De onderneming wordt economisch eigenaar van de activa. Daarom neemt de waarde van het activa in eigendom toe. Aanvullend wordt een schuldpositie toegevoegd aan de balans voor € 500k, voor de lease schuld. De financier voldoet de betaling aan de leverancier van het actief. Door voor financial lease als leasevorm te kiezen, wordt de balans verlengd (hoger balanstotaal). De onderneming heeft meer activa en meer passiva op haar balans staan. Het eigen vermogen blijft uiteraard gelijk, omdat er geen vermogenseffecten zijn in deze transactie. De vermogensstructuur wijzigt wel, door de opname van de langlopende leaseschuld in de balans. Hiermee daalt de solvabiliteit van de onderneming.
.

In de winst- en verliesrekening worden de betaalde leasetermijnen niet verantwoord in de operationele kosten. In plaats daarvan worden de betalingen gesplitst in rentebetalingen en afschrijvingen op het actief. De EBITDA blijft hierdoor gelijk aan de oude situatie. Dit geeft het beeld dat het rendement van de activiteiten gelijk blijft. Het resultaat voor belastingen neemt echter wel af, doordat de afschrijvingen en rentekosten toenemen in verband met de betaalde aflossingen op de leaseschuld. Uiteindelijk is in beide situaties het resultaat voor belastingen gelijk.
De keuze voor financial lease zorgt voor een noodzakelijke verdieping in de analyse van de cijfers. Om het rendement van de operaties te analyseren, wordt veelal gekeken naar de EBITDA van de onderneming. Echter, is het verstandig om mee te nemen dat vanuit het operationele resultaat per heden € 100k extra moet worden aangewend om de leasetermijnen te betalen.

Samenvattend
De keuze voor de leasevorm heeft gevolgen voor de interpretatie van de financiële resultaten en balans van de onderneming. Wanneer de onderneming kiest voor operational lease, wordt vanuit de exploitatie zichtbaar welk rendement de onderneming op haar activiteiten maakt. Wel is beperkt zicht op het langdurige financiële commitment die is aangegaan. Doordat er geen langlopende leaseschuld in de balans wordt opgenomen, is deze niet direct zichtbaar. Om de financiële balans van de onderneming scherp te hebben, dient men deze langlopende verplichting in het achterhoofd te houden.
De keuze voor financial lease geeft een beter beeld van de vermogensstructuur van de onderneming. Doordat de langlopende verplichting op de balans is geactiveerd, is direct zichtbaar dat de onderneming in de toekomst moet voldoen aan aflossingen en geeft ook de solvabiliteit een betrouwbaarder beeld van de financiële positie van de onderneming. Het inzicht in rendement is bij deze vorm wel beperkter. Omdat de leasetermijnen niet via het operationele resultaat zichtbaar worden, lijkt een beter rendement op de activiteiten. In dit geval is het beter om te kijken naar het resultaat voor belastingen.
Keuze
Beide vormen van lease hebben voor- en nadelen. De keuze voor operational lease zorgt voor goed inzicht in het rendement van de onderneming en een (optisch) gezondere solvabiliteit. Daarnaast staat het de onderneming vrij om na einde van de leaseperiode het actief kosteloos in te leveren, indien deze voor de onderneming geen restwaarde meer heeft. In veel situaties zal een koopoptie worden overeengekomen na afloop van de leaseperiode. Als de onderneming voornemens is het actief in gebruik te houden, betekent dit een verhoogde slottermijn die consequenties heeft voor de liquiditeit.
Wanneer wordt gekozen voor financial lease, blijft de onderneming eigenaar van de activa en wordt de EBITDA niet beïnvloed. Doordat het actief in de balans is opgenomen ontstaan fiscale voordelen, zoals investeringsaftrek, renteaftrek en fiscaal afschrijven. De kosten voor onderhoud, reparaties, schade en waardeverminderingen zijn voor rekening en risico van de onderneming (bij operational lease kan dit ook in de voorwaarden worden opgenomen). Eventuele waardeverminderingen hebben opnieuw invloed op de solvabiliteit van de onderneming.
De keuze voor een leasevorm is van meerdere factoren afhankelijk. Het soort investering, de financiële positie van het bedrijf en de persoonlijk voorkeur spelen allen mee. Welke vorm ook wordt gekozen, het is belangrijk dat het management rekening houdt met de gevolgen in de beoordeling van de financiële resultaten en balans om goed te kunnen blijven sturen en kwalitatieve managementinformatie op te stellen.
